कोरोना लकडाउनको एक वर्ष: शिक्षा के लिने? One year of COVID-19 Lockdown: What are the lessons?

-Pradeep Pariyar Thapa

Updated: Exclusive: अमेरिकामा फेडेरली आपत्काल घोषणा गरेको एक वर्ष पुरा भएकोछ। पोहर साल राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले संघीयस्तरमा आपत्कालको घोषणा मार्च १३ तारिख गरेका थिए।त्यस अघि न्यू योर्क राज्य र न्यू जर्सी राज्यले क्रमश: मार्च ७ र ९ तारिख राज्यस्तरमा आपत्कालको घोषणा गरेका थिए। अहिलसम्म कोरोना महामारीबाट संक्रमित अमेरिकी जनताको संख्या २९.३ मिलियन (दुई करोड ९३ लाख) नाघेको छ भने ५ लाख ३४ हजार १९६ जनाको संक्रमणबाट ज्यान गएकोछ। उता विश्वका १९२ देशहरूका ११९ मिलियन (११ करोड ९० लाख) जनतालाई कोरोना संक्रमण भएको छ भने २.६ मिलियन (२६ लाख) भन्दा बढीको ज्यान गएकोछ। विश्वभर कति प्रकारका कोरोना भ्याक्सिन उपचारको लागि उपलब्ध छन्? भ्याक्सिनले कसरी काम गर्छ? विश्वभरको खतरनाक महामारीहरूमा कोरोनाभाईरसको स्थान के छ? विश्वमा कति पत्ता नलागि सकेको भाईरसहरू छ? कोरोना संक्रमणको घटनाबाट के शिक्षा लिने? युट्यूवले किन ३० हजार भिडियोहरू हटायो ? सविस्तार तलको समाचारमा पढ्नुहोस्:

कति कोरोना भ्याक्सिन उपलब्ध छन्?

विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का अनुसार, विश्वभर ७ प्रकारका कोरोना भ्याक्सिनहरू कोरोना संक्रमणबाट बचाउन जनतालाई खोप दिईएकोछ भने दुई सयभन्दा बढी कोरोना भ्याक्सिनहरू निर्माणको विभिन्न चरणमा छन्। ६० भन्दा बढी क्लिनिकल विकास (clinical development) को चरणमा रहेका छन्। हेर्नुहोस्>>

अमेरिकामा कति जनसंख्याले कोरोना भ्याक्सिन खोप लगाई सके ?

अमेरिकामा हिजो मार्च १२ तारिख २०२१ सम्म ९८.२ मिलियन (९ करोड २ लाख) जनतालाई कोरोना भ्याक्सिन प्रदान गरीसकिएको छ भने दैनिक २२ लाख अमेरिकी जनतालाई कोरोना खोप दिएको सिडीसीले जानकारी गराएको छ। त्यो भनेको अमेरिकी कूल जनसंख्याको १९.३ प्रतिसत हो।अमेरिकाको ३३०+ मिलियन जनसंख्या मध्ये १८ वर्ष माथिको कोरोना भ्याक्सिन लिन पर्ने वयस्क जनसंख्या २०९ मिलियन (२० करोड ९० लाख) रहेकोछ।

गत सालको डिसेम्वर १४ तारिखदेखि वितरण शुरू गरिएको फाईजर-बोयोनटेकको कोरोना भ्याक्सिनमा अहिले मोडर्ना र जेन्सेन अमेरिकी कम्पनीको कोरोना भ्याक्सिन पनि धमाधम वितरण गरिएको छ। राष्ट्रपति जो बाईडेनले आफ्नो नयाँ सरकारको १०० दिनमा १०० मिलियन (१० करोड) जनतालाई कोरोना भ्याक्सिन खोप दिने लक्ष पुरा हुने सम्भावना छ। बाईडेन सरकारको अनुसार आगामी मे महिनासम्म सबै वयस्क अमेरिकी जनतालाई कोरोना भ्याक्सिन खोप दिई सकिने जनाएकोछ।

विश्वभर कति जनसंख्यालाई कोरोना भ्याक्सिन खोप लगाई सकियो ?

उता न्यू योर्क टाईम्सको रिपोर्ट अनुसार विश्वभर अहिले ३४५.२ मिलियन (३ करोड ४५ लाख) जनतालाई कोरोना भ्याक्सिन खोप वितरण गरिएको जनाएको छ। हेर्नुहोस्>>

विश्वभरको खतरनाक महामारीहरूमा कोरोना भाईरसको स्थान के छ?

विकीपेडियाको सूची अनुसार कोरोनाभाईरस (COVID-19) विश्वको नबौं खतरनाक भाईरस महारोग हो। तेर्हौं सताव्दीको ब्लाक डेथ महारोग (१३४६-१३५३) बाट ७५-२०० मिलियन युरोपियन, एसियन र उत्तर अफ्रिकन जनताको ज्यान गएको थियो भने स्पानिस फ्लु (१९१८-१९२०) बाट विश्वभर १७-१०० मिलियनको ज्यान गएको थियो। त्यसैगरी, चौंथो डरलाग्दो एचआईभी एड्सबाट विश्वभर ३५ मिलियनभन्दा बढीको ज्यान गैसकेको छ भने नवौं नम्वरको खतरनाक महारोग कोरोना संक्रमणबाट विश्वका १९२ देशहरूका ११९ मिलियन (११ करोड ९० लाख) जनतालाई कोरोना संक्रमण भएको छ भने २.६ मिलियन (२६ लाख) भन्दा बढीको ज्यान गैसकेको छ।हेर्नुहोस्>>

विश्वमा कति पत्ता नलागिसकेको भाईरसहरू छ?

जर्नल साईन्सको ग्लोबल भाईरोम प्रोजेक्ट रिपोर्टका अनुसार विश्वमा १.६७ मिलियन (१६ लाख) पत्ता लागि नसकेको भाईरसहरू रहेको अनुमान गरेकोछ। मानव जातिमा संक्रमण गर्ने हाल २६० वटा भाईरसहरू भएको उक्त रिपोर्टमा जनाएको छ भने विश्वभर एक क्वाड्रिलियनको पनि क्वाड्रिलियन (१ पछि १५ वटा सून्य) भाईरसहरू अनुमान गरिएकोछ। वैज्ञानिकहरूले आगामी १० वर्षभित्र ति पत्ता लागि नसकेको १.६७ मिलियन (१६ लाख) भाईरसहरू मध्येबाट मानव जातिलाई संक्रमण र खतरा हुने भाईरसहरूको पहिचान गर्ने र निदान खोज्ने जनाएकाछन्। हेर्नुहोस्>>

भ्याक्सिनले कसरी काम गर्छ?

कोरोना भ्याक्सिन कोरोनाभाईरसकै प्रोटिन लिएर हाम्रो शरीरको कोशिकाले आफै कोरोनासंग लड्ने सेल बनाउने काईदा हो। CDC ले भन्छ:

• mRNA vaccines contain material from the virus that causes COVID-19 that gives our cells instructions for how to make a harmless protein that is unique to the virus. After our cells make copies of the protein, they destroy the genetic material from the vaccine. Our bodies recognize that the protein should not be there and build T-lymphocytes and B-lymphocytes that will remember how to fight the virus that causes COVID-19 if we are infected in the future.

• Protein subunit vaccines include harmless pieces (proteins) of the virus that causes COVID-19 instead of the entire germ. Once vaccinated, our bodies recognize that the protein should not be there and build T-lymphocytes and antibodies that will remember how to fight the virus that causes COVID-19 if we are infected in the future.

• Vector vaccines contain a modified version of a different virus than the one that causes COVID-19. Inside the shell of the modified virus, there is material from the virus that causes COVID-19. This is called a “viral vector.” Once the viral vector is inside our cells, the genetic material gives cells instructions to make a protein that is unique to the virus that causes COVID-19. Using these instructions, our cells make copies of the protein. This prompts our bodies to build T-lymphocytes and B-lymphocytes that will remember how to fight that virus if we are infected in the future.

स्रोत: CDC

कोरोना संक्रमणको घटनाबाट के शिक्षा लिने?

तकनिकि र प्रविधिले विश्व एउटै गाउँ झैं भएको अवस्थामा विश्वको कुनै पनि कुनाबाट मानव जातिमा संक्रमित महारोगहरू तुरून्त विश्वभर फैलिने कुरा १९२ देशमा कोरोना संक्रमणको घटनाले प्रमाणित गरेको छ। आगामी दिनमा यस्ता अपरिचित भाईरसहरूबाट बँच्न सबै देशका शासकहरूले विश्व स्वास्थ्य संगठन लगायत संस्थाहरूसंग हातेमालो गरेर अग्रिम सूचित (early warning) गर्ने प्रविधी र संजाल निर्माण गर्नु जरूरी छ। अर्को कुरा, विज्ञान र प्रविधिमा आधारित सरकार र राजनेताहरू जनतालाई अपरिचित महारोगहरूबाट बचाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने र विज्ञानमा विश्वास नगर्ने राजनेताहरूले जनताको जीवन रक्षामै खेलवाड गर्ने कुरा अमेरिकी पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको गैरजिम्मेवारी रैबैयालाई लिन सकिन्छ।

अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले गत सालको फेब्रूवरी २८ मा ‘यो महारोग हराएर जाने, एक दिन चमत्कारिकरूपमा हराउने’ बताउँदै ‘डेमोक्रेयाटहरूले यसलाई राजनितिक रंग दिएको र यो उनीहरूको नयाँ झुठको प्रचार हो’ भनेका थिए। गत मार्च १३ मा आपत्कालिन घोषणा गरेका ट्रम्पले वर्षै भरी कोरोनाभाईरसबारे नज़रअन्दाज़ र भ्रम फैलाएका थिए। हेर्नुहोस् नेपालिजमको कोरोना समयतालिका >>

यसैकारण, अमेरिकी जनताले गत नोवेम्बरमा सम्पन्न आमनिर्वाचनमा रिपब्लिकन पार्टीका बहालवाला राष्ट्रपति ट्रम्पलाई पराजयको लोप्पा खुवाईदिए भने डेमोक्रेटिक पार्टीका जो बाईडेनलाई नयाँ राष्ट्रपतिकोरूपमा विजय मालाले स्वागत गरे।

युट्यूवले किन ३० हजार भिडियोहरू हटायो ?

गत जनवरी ६ तारिख अमेरिकाको सदनभित्र भएको ट्रम्प समर्थकहरूको आतंककारी हमलापछि र अघि ट्रम्पले पटक पटक अतिवादीहरूलाई उक्साएको भन्दै ट्वीटर एकाउण्ट सदाको लागि बन्द गरिएको छ भने फेसबुक र युट्यूव लगायत सामाजिक संजालहरूले अनिस्चितकालको लागि उनको एकाउण्ट बन्द गरीदिएकाछन्। हालसालै युट्यूवले कोरोना भ्याकसिन सम्बन्धि गलत सूचना प्रसारण गरेको भन्दै ३० हजार भिडियोहरू हटाएको जनाएकोछ। एक्सियोको रिपोर्ट अनुसार, ३० प्रतिसत अमेरिकी जनताले कोरोना भ्याक्सिन लगाउन हिचकिचाहट गर्ने गरेको जनाएको छ। हेर्नुहोस् >>

विज्ञान विरोधी बिचार र त्यसको गलत प्रचार कसैको हीतमा छैन। मानव सभ्यताको संहार हुनबाट बचाउने हो भने विज्ञानले गर्ने दिशानिर्देशको बिकल्प छैन। एउटा पटमूर्ख राजनेताको लहड र ढिटले जनता अनाहकमा निरिह भै मर्नु पर्ने अवस्था कोरोना महाभारीको सही निरूपण नगर्दा करोडौं जनता मर्न बाध्य भएको र अरबौं जनताले निकट भविष्यमा भ्याक्सिन पाउने सम्भावना नरहेबाट पनि सचेत नागरिकले संधै चनाखो रहनु पर्ने र राजनेताहरूलाई जवाफदेही बनाउन कुनै कसुर छाड्न नहुने आजको आवश्यकता बनेको छ। कोही छ? चेतना भया।