के हो नेपाली राष्ट्रियता?

नेपाली राष्ट्रियताबारे भाषा र साहित्यमा रसियाबाट एमए गरेका खरो टिप्पणीकार ससाङ् लामाको बिचारोत्तेजक आलेख पढेर रचनात्मक बहसमा सहभागी बन्नुहोस् ।

- ससाङ् लामा, न्यू योर्क

"राष्ट्रियता पोशाक र झण्डामा होइन, भावनामा बहनु पर्छ, मुटुमा संगालिनु पर्छ, हृदयमा ब्याप्त हुनुपर्दछ, ब्यवहारमा झल्किनु पर्दछ र कार्यमा देखिनु पर्दछ ।"

"झन्डा र पोशाक फेर्दैमा हाम्रो राष्ट्रियता नासिने कस्तो चुत्था राष्ट्रियता रहेछ त! सुरुवालको इन्जारमै हाम्रो राष्ट्रियता झुण्डेको छ,दौराको तुनामै हाम्रो राष्ट्रियता अडकेको छ र ढाका टोपीले नै राष्ट्रियता टिकाएको छ भनेर कसैले भन्छ भने त्यो भन्दा हाँस्यास्पद कुरो अरु के हुन सक्छ?"

"राष्ट्रियताको अर्को मेरुदण्ड चाँहीं खस भाषा हो । नेपाली जनताको संपर्क भाषाको रुपमा पूर्णरुपमा स्थापित भएको खस भाषा नै नेपाली राष्ट्रियता जोगाउने एकमात्र प्रतीक हो । जबसम्म यो भाषा जिवित रहन्छ हाम्रो नेपालीत्व र राष्ट्रियता कहीँ जांदैन । यदी यो भाषा लोप भयो भने हाम्रो नेपालीपन, नेपालीत्व र नेपाली राष्ट्रियता हराएर जान्छ । खस भाषाका अगाडि झन्डा र पोशाक त गौण कुरा हुन् ।"

पछिला समयमा राष्ट्रियता, देशप्रेम् र नेपालीत्ववारे सन्चार माध्यमहरुमा, खासगरी बिधुतिय समाचार-पत्र, ब्लग र मुहार पुस्तिका आदिहरुमा थुप्रै बिचार, प्रायोजित हल्ला र स्याल-हुइँयाहरु प्रकाशमा आए। राजनीतिक व्रितमै फलाना 'र'को एजेण्ट, ढिस्काना साउथ ब्लकको नोकर, तिस्काना भारतीय राजदुतको धुपौरे आदि इत्यादी लान्छना लगाएर एक अर्काको राष्ट्रियतामै प्रश्न चिन्ह खडा गरे । भारत बिरोधी मानसिकता नेपालीहरुमा पहिलेदेखि नै थियो । पन्चायतको नचाहिँदो राष्ट्रवादले भारतलाई घ्रिणा गर्न हामीलाई सिकायो र त्यही घ्रिणामा टेकेर राजा र पञ्चेले लामो समयसम्म हामीमाथि एकछत्र शासन गरे । अब रहयो भारतीय हेपाइ र हस्तक्षेपको कुरा- ठुला देशहरुले फुच्चे देशहरुलाई बिभिन्न मामिलामा औंला ठड्याउने र हस्तक्षेप गर्ने काम संसारकै चलेको नियम हो, नेपाल अपवादभित्र पर्दैन । तर त्यस्ता बलमिच्याइंहरुलाई साम, दाम, दण्ड, भेद, नीति अपनाइ बढो कुशलतापुर्वक सामना गर्नुपर्नेमा नेपाल जस्तो ख्याउटे देशले एकोहोरो रुपमा "धोती मुर्दावाद" भनी हरहमेशा सडकमा उफ्रने मात्र काम गरेको खण्डमा सडकको धुलो सिवाय केही भेटदैन । संयुक्त राज्य अमेरिका, बेलायत, रुस, चिन र अन्य दादा भै टोपल्ने देशहरुले आआफ्ना प्रभुत्वमा रहेका देशहरुमा बेला बेलामा मुडकी उज्याउंदै आएका छन् । फुच्चे देशका केही कुशल शासकहरु त्यस्ता दादागिरीलाई कुटनितिक रुपमा सल्टाउँछन । तर हाम्रा राजनितिज्ञहरु अत्यन्तै गैह्र जिम्मेवारीपुर्ण त्यस्ता मामिलालाई सडकबाट सल्टाउन खोज्छन् । "राष्ट्रियतामा आँच" नारा उरालेर जनताको भावनासंग खेलबाड गर्छन् ।

पञ्चायतकालदेखी नै हाम्रो नेपाली राष्ट्रियता हामीसंगै छ र त्यो राष्ट्रियता भासिएको, मासिएको र नासिएको छैन । सत्ताच्युत भएका राजनीतिक पार्टीहरुले बेलाबेलामा 'राष्ट्रियता' 'राष्ट्रिय अखण्डता' र सार्वभौमसत्तामा आँच आएको जस्ता झेली कुराहरु गरेर जनताको ध्यान आफुतिर तान्न कोशीश गर्छन् । "राजा नरहे देश रहन्न, कांग्रेस नरहे प्रजातन्त्र मासिन्छ" भनेर पहिले पहिले पनि धेरै भट्ट्याउँथे